KARİYE MÜZESİ MOZAİKLERİ

    Kariye (Khora) sözcüğünün anlamı eski Yunancada kent dışı, kırsal anlamına gelirdi. İlk önce manastır olarak 534 yılında Justinianus döneminde Aziz Theodius tarafından yapılmıstir.                                                     11.yüzyılın sonlarında İmparator I. Aleksios'un kayınvalidesi Maria Doukaina kiliseyi yeni baştan inşa ettirmiştir.1204-1261 yılları arasındaki Latin işgali sırasında manastır ve kilise çok harap duruma gelmiştir. II. Andronikos (1282-1328) döneminde devrin ileri gelenlerinden, edebiyatçı, şair ve hazine nazırı Theodoros Metokhites 1313'e doğru bu manastır ve kiliseyi onartmış, binanın kuzeyine bir ek, batısına bir dış narteks ve güneyine bir şapel (parekklesion) ekletmiştir. Ayrıca bu ekler mozaik ve freskolarla süslenmiştir.

     İstanbul'un fethinden sonra bir süre daha kilise olarak kullanılan binayı 1511'de Vezir Hadım Ali Paşa camiye dönüştürmüştür. Daha sonra da yanına bir okul ve aşevi eklenmiştir: Mozaik ve freskolar cami olduktan sonra bazen tahta kepenklerle, bazen de badana ile örtülmüştür. 1948'den 1958'e kadar Amerikan Bizans Enstitüsü'nün yaptığı çalışmalar sonunda tüm mozaik ve freskolar ortaya çıkarılmıştır.

    Kariye mozaik ve freskoları Bizans resim sanatının son dönemine ait (14. yy.) en güzel örnekleridir. Dış nartekste İsa'nın hayatı, iç nartekste ise Meryem'in hayatı ile ilgili sahneler yer alır. Meryem’in İncil’de yer almayan hayat hikâyesi ise apokriflere dayalı konulardan alınmıştır. Parekklesion'un tümü freskolarla süslüdür. Meryem ve İsa’ nın hayatı kronolojik sıraya göre anlatılmaktadır.

                                       
                                                   Parekklesion daki freskler


HAZRET-İ MERYEM ÖLÜM DÖŞEĞİNDE

    
    Hz. Meryem ölüm döşeğine yatmış bir vaziyette görülmektedir. Her iki tarafında havariler, din adamları ve kadınlar bulunmaktadır. Havarilerden bir tanesi buhurdan tutmakta, diğer şahıslar ise yatağın üzerine eğilmiş bir vaziyette, yüzleri ve hareketleri üzüntü ifade etmektedir. Yatağın arkasında başı haleli olan Hz. İsa annesi Meryem’in ruhunu tutmaktadır. İsa’nın arkasındaki büyük halelin arkasında melekler vardır. Üstünde Azrail uçmakta, sağda ise iki mesajcı meleğin olduğu görülmektedir.

KİLİSENİN HAZRET-İ İSA’YA TAKDİMİ

    Ziynetli ve arkasız bir kanepeye oturmuş olan Hz. İsa, geniş bir libasaya bürünmüş, sol eliyle dizinin üstüne dayalı, üzerinde haç resmi bulunan kitabı tutmuş ve sağ elini de göğüs hizasına getirerek takdis işaretini yapmıştır.